6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre işveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Apartman ya da site yalnızca 1 çalışanı olduğu anda işveren sıfatını haiz olacak ve risk değerlendirmesi yapmakla da yükümlü olacaktır. Peki, ama apartmanda ya da sitede risk değerlendirmesi nasıl yapılır?

Risk değerlendirmesi ya da risk analizi nedir?

Kanun’a göre işveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde 6 yılda bir yenilenir. Peki, nedir bu risk değerlendirmesi?

İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde risk değerlendirmesi ‘İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar’ olarak tanımlanmıştır.

Tehlike ve risk kavramları

Tehlike, işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.

Risk ise, tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.

Risk değerlendirmesini kim yapar?

Dolayısıyla Risk Değerlendirmesi, birden fazla profesyonellik alanını kapsar ve bir ekip işidir. Yönetmeliğe göre bu ekip, işveren veya işveren vekili, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, çalışan temsilcisi, destek elemanı ve bilgi sahibi çalışandan oluşur.

Görüldüğü üzere, Risk Değerlendirmesi için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi gibi profesyoneller olmazsa olmaz konumdadır.

Bir diğer deyişle; risk değerlendirmesi yapabilmek için işverenliğin pratikte profesyonellerle çalışması zorunludur.

Sitelerde ve apartmanlarda risk değerlendirmesi nasıl yapılır?

6331 sayılı Kanun, 31.12.2023 tarihine kadar hizmet alımı konusunda zorunluluğu ortadan kaldırmış olsa da, en az bir işçi çalıştıran işveren apartmanın ya da sitenin işyerinde risk değerlendirmesi hazırlaması veya hazırlatması yükümlülüğü devam etmektedir.

Bu durumda, apartman ve site yönetimlerinin önünde 3 farklı seçenek bulunmaktadır:

• Kanun’un 6. maddesi ertelenmiş olsa da iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinden (OSGB vasıtasıyla veya doğrudan) sözleşmeyle sürekli hizmet almak
• Sadece risk değerlendirmesinin hazırlanması için profesyonellerden hizmet almak
• Gerekli belgelere sahip olmak şartıyla bu profesyonellerin yükümlülüklerini bizzat yerine getirmek.

Üçüncü yolu uygulayabilmek için yöneticinin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi belgesine sahip olması gerekmektedir. (Birine sahipse diğer hususta yine hizmet alması gerekir).

Eğer yönetici bu belgelere sahip değilse, Kanun’un, 50’den az çalışanı olan az tehlikeli sınıftaki işyerlerinin işveren vekilleri için sunduğu Bakanlıkça ilan edilen eğitimlerini tamamlamaları gerekir.

Bu durumda bile işe giriş periyodik muayene ve tetkikleri yönetici tarafından yapılamaz. Bir işyeri hekimine veya Kamu sağlık hizmet sunucularına veya aile hekimlerine başvurmak gerekir. Sadece risk değerlendirmesinin hazırlanması esnasında hizmet almanın ise bazı sakıncaları vardır.

Her ne kadar, az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde 6 yılda bir yenilenmesi istense de, risk değerlendirmesi, hazırlandıktan sonra dosyalanıp 6 yıl boyunca kenara konulacak bir doküman değildir.

Alınan önlemler neticesinde risklerin son durumunun sürekli olarak güncellenmesi gerekir. İşyerinden, çalışandan veya dönemsel durumlardan ötürü ortaya çıkabilecek her türlü yeni tehlikenin belirlenmesi ve dokümanda değerlendirmesi, gerekliyse önlemlerin tekrar tespit edilmesi gerekir.

Bir işyerindeki tehlikelerin, risklerin, çalışma yöntem ve şekillerinin veya çevresel etkenlerin 6 yıl boyunca hiç değişmemesi mümkün olmadığına göre, hayatın olağan akışıyla risk değerlendirmesi sürekli olarak değişiklik göstermeli ve güncellenmelidir.

Dolayısıyla sadece dokümanın hazırlanması amacıyla tek seferde hizmet alımı durumunda, yönetici, geçecek 6 yıllık süredeki her türlü değişikliğin tespiti, değerlendirilmesi, önlemlerinin alınması ile yükümlü olacaktır ki, bu durumda dokümandaki değişiklik gerektiren durumlar için risk değerlendirmesi ekibini tekrar oluşturması gerekir.

Yönetmelikte doküman yenileme için verilen 6 yıllık süre en üst sınırdır ve her türlü değişiklik anbean mevcut dokümana işlenmiş olsa dahi baştan yenileme talep etmektedir.